W okresie dorastania dochodzi do specyficznych zmian w formie kontaktów społecznych. Wciąż ogromną rolę odgrywa środowisko rodzinne, ale stopniowo coraz większego znaczenia nabierają interakcje z rówieśnikami. Następuje wzrost potrzeby budowania związków przyjaźni, opartych na lojalności i zaufaniu.

Przyjaźnie tworzące się w okresie dorastania zawiązują się najczęściej pomiędzy osobami tej samej płci i cechują się dużą intensywnością kontaktów. Przyjaciel stanowi „zwierciadło”, dzięki któremu młoda osoba chce poznać siebie i które pomoże jej w określeniu samego siebie. Jest on równoprawnym partnerem, sprzymierzeńcem i powiernikiem przeżyć oraz nurtujących nastolatka spraw. To przeważnie osoba borykająca się z podobnymi problemami, doświadczająca zbliżonych emocji i przeżywająca podobne dylematy, a zatem –  obserwując przyjaciela można także wiele dowiedzieć się o sobie.

Dlatego też ten rodzaj znajomości doskonale zaspokaja potrzebę bycia rozumianym i słuchanym, bycia ważnym. Młody człowiek dąży do sprawdzenia oraz wzmocnienia swej odrębności w kontakcie z drugim człowiekiem, bo chociaż istnieje podobieństwo przeżyć, to jednak w przyjaźni pozostaje dużo miejsca na własną indywidualność i niepowtarzalność. Więź ta zaspokaja potrzebę poczucia bezpieczeństwa, akceptacji i oparcia; przyjaciel to ktoś, na kogo można liczyć, kto nie zawiedzie i nie odtrąci. Relacja ta wiąże się z poczuciem braterstwa i duchowej bliskości z równą sobie osobą i przyczynia się do wzmocnienia poczucia własnej wartości i pewności siebie. Stan ten jest konsekwencją bycia docenianym i znaczącym dla kogoś, kto jest także ważny dla mnie, kto ceni mnie za to, jaki jestem.

Przyjaźnie zawierane w okresie dorastania mają niebagatelne znaczenie dla rozwoju i kształtowania się poczucia tożsamości młodego człowieka. Dzięki nim dorastający może lepiej poznawać samego siebie i sprawdzać siebie w interakcjach społecznych. Będąc rozumiany i akceptowany, może czuć się bezpiecznie i rozwijać rożne aspekty swojej osobowości i odrębności. Mając w przyjacielu powiernika, nie odczuwa samotności i wyobcowania, ale odnajduje w nim oparcie pomagające w pokonywaniu nowych problemów emocjonalnych i społecznych, jakie pojawiają się u progu dorosłości. 

Dorastający szukają kontaktu z rówieśnikami. Rodzi się w nich pragnienie poczucia przynależności, a co za tym idzie, wspólnoty i solidarności również z grupą ludzi sobie równych. Wyrazem tej potrzeby jest dążenie do zewnętrznego upodobnienia się poprzez ubiór, sposób zachowania i używany żargon. Ostatecznie dochodzi do podziału świata na „my” kontra „oni” (dorośli), gdzie młodzież tworzy system własnych symboli, norm i reguł postepowania. Ta powstająca kultura młodzieżowa jest źródłem wzmacniania tożsamości młodzieży i podkreślania jej odrębności.

Równocześnie istnieje jednak potrzeba do odróżniania się od rówieśników, wynikająca z poczucia samego siebie i własnej odrębności. Z jednej więc strony istnieje u młodego człowieka tendencja do łączenia się i upodabniania do danej grupy, z drugiej zaś – do afirmacji siebie. Grupa koleżeńska może oczywiście wywierać pozytywny lub negatywny wpływ na młodego człowieka.

Wśród pozytywów wymienić można: solidarność grupową, wzmocnienie poczucia własnej wartości, poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego i fizycznego czy poszerzanie zainteresowań oraz form współdziałania. Na przeciwnym biegunie znajduje się natomiast kształtowanie niechęci do „innych”, agresja wobec domniemanych wrogów oraz zachowania o charakterze aspołecznym.

Rola grupy rówieśniczej w procesie kształtowania się tożsamości młodzieży jest nieoceniona, a do jej głównych funkcji należą:

– (niekiedy) zastępowanie rodziny – grupa daje poczucie bezpieczeństwa i określony status,

– stabilizacja osobowości – zwłaszcza w okresie gwałtownych przemian,

– wspieranie poczucia własnej wartości – duma z przynależności do danej grupy,

– określanie standardów zachowania – w grupie tworzą się nowe odniesienia i style zachowania, co przygotowuje jednostkę do życia w społeczeństwie,

– zapewnianie „poczucia bezpieczeństwa wynikającego z liczebności”,

– możliwość rozwijania kompetencji społecznych i funkcjonowania społecznego,

– stwarzanie warunków do przyjęcia wzorów i ich naśladowania, uczenia się ról społecznych,

– stosunki panujące w grupie mogą stać się prototypem późniejszych więzi emocjonalnych i społecznych.

Grupy rówieśnicze tworzące się w okresie dorastania są wyrazem silnej potrzeby solidarności młodych ludzi. Umożliwiają i wspomagają one proces kształtowania się poczucia tożsamości dojrzewającego człowieka, często wyznaczają jego kierunek rozwoju, stwarzają dogodne warunki dla określania samego siebie oraz własnego miejsca w społeczeństwie.

Aneta Jendrzejczak- Fabisiak
Psycholog szkolny w szkole MENTIS przy ul. Piwoniowej 18.

Image created by Freepik

 
  • Zapisz się na newsletter

    Jeśli chcesz otrzymywać więcej ciekawych i wartościowych materiałów, zapisz się na Newsletter!
  • Pobierz bezpłatny ebook

    Kontynuując korzystanie z witryny, zgadzasz się na stosowanie plików cookie. Więcej infomacji

    Ustawienia plików cookie na tej stronie są ustawione na „zezwalanie na pliki cookie”, aby zapewnić najlepszą możliwą jakość przeglądania. Jeśli nadal będziesz korzystać z tej witryny bez zmiany ustawień plików cookie lub klikniesz „Akceptuję” poniżej, wyrażasz na to zgodę.

    Close